Pećina pod lipom
Spomenik prirode
Opis
Pećina Pod lipom je pećina koja se nalazi na Glasinačkoj visoravni, u zaseoku Kadića Brdo, selo Knežina, Opština Sokolac, Republika Srpska, BiH. Ustaljeni naziv pećine među lokalnim stanovništvom je pećina Podlipa. Prvo sistematsko arheološko istraživanje lokaliteta na Kadića Brdu, izvršeno je 1991. godine pod vođstvom arheologa Zilke Kujundžić-Vejzagić iz Zemaljskog muzeja u Sarajevu.
U svim sondama otkriven je bogat arheološki materijal, kamene alatke i oruđa odnosno artefakti koji su datirani u donji, srednji i gornji paleolit. U dvije sonde ispred pećine, pronađeni su ostaci pećinskog medvjeda (Ursus spelaeus). Paleolitski lovci-sakupljači u pećini Pod lipom ostavili su urezane znake u kamenu koji predstavljaju paleolitsku umjetnost. Ovi urezi su jedini pano sa pećinskom umjetnošću iz paleolita u istočnoj Republici Srpskoj. Pećinu je naseljavao pračovjek tokom dužeg vremenskog perioda, a ovo nalazište je od prvorazrednog značaja za čitavu jugoistočnu Evropu. Na lokalitetu Pod lipom pronađeni su ostaci neandertalca stari oko 40.000 godina. Ova pećina je pod zaštitom Zavoda za zaštitu kulturno istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske, i spada u prirodno dobro I kategorije.
Ovo je pravi spomenik prirode, koji spada u potkapinski oblik karstnog reljefa sa dva otvora povezana kratkim kanalom. Na horizontalnoj stijeni otvora potkapine nalaze se paleolitski crteži dimenzija 100×70 cm, koji prema rezultatima istraživanja spada u najstarije na prostoru RS. Najstariji sedimenti na ovom lokalitetu pripadaju srednjem i gornjem trijasu.